„Piekło depresji polega na utracie nadziei”
Antoni Kępiński, „Melancholia”
Lęk, stres, stan obniżonego nastroju i depresja. Wszyscy jesteśmy na nie narażeni. Każdy z nas przeżywa ciężkie chwile: śmierć bliskich, utrata pracy, śmierć ulubionego zwierzaka, złe stopnie z egzaminów, na które ciężko pracowaliśmy, nielojalność otoczenia itd.
Jaki są najczęstsze przyczyny i źródła depresji nastolatków?
Dlaczego jedni z nas narażeni są na depresję, a inni potrafią się przed nią ochronić?
Co sprawia, że taka sama sytuacja, niepowodzenie czy trudne chwile dla jednych z nas są impulsem do działania, sytuacją, która dodaje nam doświadczenia i stawiamy jej czoła, a dla innych osób jest to niemal koniec świata, a życie traci sens?
Pomimo, że depresja jest zaburzeniem złożonym podaje się jej trzy główne źródła:
- Biologiczne, czyli choroby oraz lekarstwa jakie przyjmujemy mogą przyczyniać się do powstania depresji. Niestety podłoże genetyczne nie jest w tym przypadku bez znaczenia jednak nie należy też traktować jej w kategoriach dziedziczenia. Depresje zdarzają się w rodzinach również z powodu wzorców jakie tam widzą. Co to oznacza? Jeśli mama jest osobą depresyjną to dziecko zaczyna patrzeć na świat „jej oczami”, postrzega problemy podobnie jak mama. Pesymizm mamy pokazuje świat i życie w negatywnym świetle. Badania pokazują, że proces ten można odwrócić, można przywrócić dziecku właściwą perspektywę i widzenie świata.
- Psychologiczne źródło pojawienia się depresji to zasadniczo zniekształcenia w postrzeganiu siebie, innych, świata, błędy w myśleniu i nieumiejętność radzenia sobie z problemami. Dużą rolę w tym aspekcie odgrywa wyuczony sposób widzenia świata, który otrzymujemy jako „dar” od swoich najbliższych i ważnych osób w naszym życiu.
- Społeczne źródło depresji upatruje się w otoczeniu, rodzinie, bliskich osobach, niesprawiedliwości i nierównym traktowaniu przez innych. Obecnie zachorowalność na depresję jest znacznie wyższa niż kilkadziesiąt lat temu. Bez wątpienia przyczynia się do tego szybkie tempo życia, stres, samotność, rozpad rodziny, kłopoty finansowe itp.
Depresja u nastolatków niestety pojawia się coraz częściej. Jej przyczyn należy niewątpliwie upatrywać w:
- okresie dorastania,
- uniezależniania się od osób dorosłych, rodziców,
- próbach podejmowania własnych decyzji,
- pierwszych relacjach damsko – męskich,
- wątpliwościach co do swojej atrakcyjności
czy też
- trudnej walce o swoje miejsce i pozycję w grupie.
Te i wiele innych czynników sprawiają, że młody człowiek w tym trudnym okresie traci wiarę w siebie, swoje możliwości i sens dalszego życia. Świat jawi mu się wrogo, a jemu samemu trudno zaakceptować zmiany, niepewność, własne emocje i brak perspektyw.
Warto pamiętać, że w okresie dojrzewania z jednej strony nastolatki doświadczają w sposób naturalny depresyjności, która wyraża się poprzez słuchanie specyficznej muzyki i ubiór, pesymistyczne poglądy i opinie na temat ludzi i całego świata. Natomiast z drugiej strony odczuwają utratę dzieciństwa, co do którego mają ambiwalentne uczucia, gdyż długo na to czekali, a jednocześnie boją się odpowiedzialności jaką niesieni ze sobą okres dojrzewania.
Kiedy powinniśmy zacząć się martwić o nastolatka?
Jakie symptomy powinny nas zaniepokoić?
Czy mój nastolatek cierpi na depresję?
Symptomy, które utrzymując się przez dłuższy czas mogą świadczyć o tym, że nastolatek ma poważne problemy:
- Zmienne nastroje, drażliwość, wybuchowość, agresja
- Uciekanie w samotność, smutek
- Przygnębienie, brak motywacji do działania
- Kłopoty z nauką i koncentracją
- Ucieczki z domu
- Zaniedbanie bądź całkowita rezygnacja z hobby, brak zainteresowań
- Regularne picie alkoholu lub zażywanie narkotyków
- Autoagresja – cięcie się
- Brak apetytu bądź nadmierny apetyt
- Kłopoty ze snem
- Lęki, niepokój
- Wrażliwość na krytykę
- Objawy somatyczne (np. nieustanny ból głowy, ból brzucha)
- Nastawienie typu: „to nie ma sensu… nic nie ma sensu… po co mam żyć … nie poradzę sobie w życiu … nic nie osiągnę … do niczego się nie nadaję … jestem beznadziejnym przypadkiem …przyszłość nie istnieje …”)
Z tego względu, że każdy nastolatek jest inny i w indywidualny sposób wkracza w świat dorosłych należy zachować dużą czujność w tym okresie ich życia. Kiedy jednak jego zachowania są mocno niepokojące i utrzymują się przez dłuższy czas wówczas warto skorzystać ze specjalistycznej pomocy, którą można uzyskać w Centrum Psychologiczno – Terapeutycznym.
Depresyjne nastolatki są też bardzo wrażliwe na krytykę. Nawet z pozoru niewinna uwaga może wprowadzić w zły nastrój, spotęgować uczucie odrzucenia i sprowokować wybuch gniewu.
Podczas leczenia depresji należy działać szybko i zdecydowanie, natomiast leczenie nastolatka może przybierać różne formy. Czasami wystarczy jedynie rozmowa z kimś bliskim, podzielenie się swoimi problemami, okazanie zainteresowania i wsparcie od rodziców.
W przypadku głębszej depresji, zwłaszcza gdy występują zachowania autoagresywne (samookaleczenia, narkotyki, problemy z jedzeniem lub zagrożenie samobójstwem), leczenie wymaga terapii i spotkań z psychoterapeutą lub psychologiem. W przypadkach, kiedy nastolatek zupełnie stracił motywacje do życia, a jego zły stan się przedłuża, należy stosować leczenie łączone, czyli farmakoterapię, którą zaleca psychiatra oraz psychoterapię. Niekiedy wskazana jest hospitalizacja.
Warto posłuchać:
„Jeszcze smutek czy już depresja?”: https://www.youtube.com/watch?v=457_Fx52Q1M
„Między smutkiem a depresją”: https://www.youtube.com/watch?v=awVqcbIP8BI