Czy to już ADHD?

|
Artykuły

W ostatnich latach wielu rodziców, jak również pedagogów boryka się z licznymi, narastającymi problemami wychowawczo – dydaktycznymi. Zaburzenia występujące u dzieci zwłaszcza w wieku szkolnym stawiają wszystkich, którzy pozostają z nimi w bezpośrednich relacjach, w sytuacji wzmożonej kontroli, co za tym idzie zmuszają ich najbliższe otoczenie do poszukiwania rozwiązań i włączenia takich działań, dzięki którym będzie można pomóc dziecku i móc poradzić sobie z jego problemem. Takim zaburzeniem, które ostatnio spędza sen z oczu rodzicom, a w placówkach oświatowych wzbudza lęk jest „widmo” ADHD. Uczucia, te są w ostatnim czasie jednym z najtrudniejszych zaburzeń, które w znaczny sposób utrudnia prawidłowe funkcjonowanie rodziny, a w szkole utrudnia masową edukację.

Niejeden rodzic zadaje sobie pytanie „czy można pomóc mojemu dziecku?”, „jak można pomóc mojemu dziecku?”, „co to takiego ADHD i czy moje dziecko ma już ADHD czy może popełniliśmy jako rodzice jakiś błąd wychowawczy?”.

ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej, określany jest w literaturze jako:

zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi

bądź

zaburzenia hiperkinetyczne, czyli grupa zaburzeń charakteryzujących się „wczesnym początkiem (zazwyczaj w pierwszych pięciu latach życia), brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania poznawczego, tendencją do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną nadmierną aktywnością”1.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi przejawia się:

  • brakiem koncentracji uwagi,
  • problemami ze skupieniem się,
  • kłopotami z uważnym słuchaniem oraz skłonnością do rozpraszania uwagi, które często idzie w parze z impulsywnością i nadaktywnością. Dzieci te mają poważne problemy z wykonywaniem zadań2.

Jeśli jesteśmy rodzicem dziecka, które dotyka problem nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi to znane są nam sytuacje, kiedy prosimy je o wykonanie czynności typu:

Rodzic: „Kubusiu, idź do swojego pokoju, zamknij okno i przynieś mi z biurka zeszyty do sprawdzenia”.

Kuba: cisza

Rodzic nieco głośniej: „Kuba, idź do swojego pokoju, zamknij okno i przynieś mi z biurka zeszyty do sprawdzenia”.

Kuba: cisza

Rodzic znacznie głośniej do tego poirytowany: „Kuba!!, idź do swojego pokoju, zamknij okno i przynieś mi w końcu z biurka te zeszyty do sprawdzenia!!”.

Kuba: No dobra!! Czego się wydzierasz na mnie!!!

Przeanalizujmy teraz co dzieje się z naszym dzieckiem i naszą prośbą, która według nas w końcu dotarła do dziecka.

Dziecko dotknięte jest brakiem równowagi między procesami pobudzania i hamowania. Przewaga procesów pobudzenia, wyraża się m.in. nadmierną ruchliwością, impulsywnością czy też częstą zmianą formy swojej aktywności. Dzieci podejmują czynności, których nie kończą, a już w między czasie zaczynają inne. Dzieci te są najczęściej bardzo krzykliwe, często agresywne i należy pamiętać, że jest to agresja niezamierzona. Niemniej jednak zachowanie dziecka prowadzi do wielu problemów i konfliktów zarówno w domu, jak i przedszkolu czy szkole. Zdarza się, że wczesne objawy nadpobudliwości są często bagatelizowane, co może powodować utrwalenie się niewłaściwych form zachowania3.

ADHD klasyfikowane jest na kilka podtypów:

  • podtyp mieszany, gdy obecne są zarówno brak koncentracji uwagi, jak i nadpobudliwość psychoruchowa – w tego typu ADHD dziecko nie potrafi uważać w wystarczającym stopniu i łatwo się rozprasza, przejawia trudności z rozpoczynaniem i kończeniem zadań bądź z przechodzeniem z jednego zajęcia do drugiego. Łatwo się zniechęca lub ulega znudzeniu. Jednocześnie dziecko ma trudności z kontrolowaniem swoich emocji. Zachowanie dzieci często określane jest jako „pajacowanie”, „błaznowanie”, a do tego nie mają umiaru i nie wiedzą, kiedy należy przestać4.
  • podtyp z dominującym brakiem koncentracji uwagi. Jest to rodzaj ADHD bez nadpobudliwości. Często tych dzieci nie podejrzewa się o ADHD, ponieważ nie przejawiają one nadmiernej aktywności. Ich główną cechę stanowi silny brak koncentracji uwagi. Nie potrafią się skupić na jednym zadaniu przez dłuższy czas. Są zdezorganizowane, zapominalskie, przejście z jednej czynności do następnej wymaga od nich wielkiego wysiłku. Są bardziej podatne na depresje i niepokój5.
  • podtyp z dominującą nadpobudliwością psychoruchową. Jest to najnowszy podtyp ADHD i do tego najmniej zbadany. Określa się nim dzieci nadmiernie aktywne i impulsywne, lecz nie zdradzające braku koncentracji uwagi6.

Podłoże tej choroby upatrywane jest w genetyce bądź w wyniku uszkodzenia centralnego układu nerwowego.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że zgodnie z obowiązującą obecnie teorią i prowadzonymi badaniami, ADHD jest uwarunkowane neurobiologicznie. Przyjmuje się że obszar mózgu odpowiedzialny za skupienie uwagi, zachowanie i impulsywność jest mniej aktywny niż u dzieci wolnych od ADHD.

Istnieje wiele przyczyn wywołujących ADHD, należy jednak pamiętać, że nie są one dokładnie znane i zbadane. Do znanych przyczyn wywołujących te zaburzenia należą m.in.:

  • czynniki genetyczne,
  • zetknięcia z toksyną, na przykład ołowiem,
  • komplikacje w czasie ciąży i porodu,
  • kontakt z narkotykami, – nadużywanie przez matkę alkoholu w czasie ciąży,

Z całą pewnością decydującej roli w rozwoju zaburzeń nie odgrywają styl i metody wychowawcze, czy środowisko szkolne. Istotne jest natomiast, że czynniki zewnętrzne mogą wywierać wpływ zarówno pozytywny, jak i negatywny na rozwój i przebieg zaburzeń nadpobudliwości z deficytem uwagi7.

Przypisy

  1. Za: Hallowell Edward M., Ratey John J.”W świecie ADHD”
  2. Za: L. Pfiffner: „Wszystko o ADHD”, Zysk i S – ka, Poznań 2004, s.17;
  3. Wg: W .Wolańczyk T., Kołakowski A., Skotnicka M.,: „ Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci.”, Warszawa 1999 ;
  4. Wg: L. Pffinnder, op. cit.
  5. Tamże;
  6. Tamże;
  7. L. Pfiffner, op. cit., s.29;

Warto przeczytać i posłuchać:

PDF: One są ws,ród nas – Dziecko z ADHD w szkole i przedszkolu

One są ws,ród nas – Dziecko z ADHD w szkole i przedszkoluPobierz

„ADHD i ADD – co badania i aktualna wiedza naukowa o tym mówią?: https://www.youtube.com/watch?v=Y_WOzr3WRhc

„Spektrum ADHD u dorosłych – jak się objawia i jak sobie z nim radzić?”: https://www.youtube.com/watch?v=IcGJIIQSqRg